Nietrzymanie moczu: przyczyny i objawy – klasyfikacja ICS

Nietrzymanie moczu to powszechny problem zdrowotny, który dotyka wiele osób, zarówno kobiet, jak i mężczyzn, w różnych grupach wiekowych. Szacuje się, że na całym świecie dotyka ono miliony ludzi, wpływając znacząco na jakość życia pacjentów. Problemy te mogą prowadzić do społecznej izolacji, depresji i obniżonego poczucia własnej wartości. Dlatego tak ważne jest zrozumienie przyczyn oraz objawów nietrzymania moczu. Komitet standaryzacji przy International Continence Society (ICS) opracował szczegółową klasyfikację, która ujednolica nazewnictwo i ułatwia diagnozowanie. Klasyfikacja ta została zaakceptowana przez American Urological Association oraz Urodynamic Society i jest obecnie rekomendowana jako standard w medycynie urologicznej.

Przyczyny nietrzymania moczu

Przyczyny nietrzymania moczu mogą być domniemane lub dokładnie sprecyzowane za pomocą badań urodynamicznych. Kluczowe jest określenie, czy przyczyna nietrzymania moczu jest znana, czy jedynie przypuszczalna, ponieważ wpływa to na wybór metody leczenia.

1. Przyczyny pęcherzowe
   • Nadaktywność wypieracza: Obejmuje niekontrolowane skurcze wypieracza, które pojawiają się w fazie wypełniania pęcherza. Może mieć charakter:
     • Niestabilności wypieracza: Skurcze wypieracza bez związku z uszkodzeniem układu nerwowego.
     • Hiperrefleksji wypieracza: Skurcze wypieracza w wyniku chorób neurologicznych.
   • Niska podatność ścian pęcherza: Mierzona jest ciśnieniem śródpęcherzowym, które przy wypełnieniu 500 ml powinno wynosić około 25 cm H2O.
2. Przyczyny zwieraczowe
   • Nadmierna ruchomość cewki moczowej: Potwierdzana m.in. Q-Tip testem.
   • Niewydolność mechanizmu zwieraczowego: Wynika z problemów samego zwieracza (tzw. “intrinsic sphincter deficiency”). Valsalva Leak Point Pressure może pomóc w diagnostyce tej przyczyny.
3. Nietrzymanie z przepełnienia
   • Powstaje wskutek przeszkody w odpływie moczu lub osłabionej kurczliwości wypieracza, co prowadzi do nadmiernego wypełnienia pęcherza i gubienia moczu.
4. Nietrzymanie pozazwieraczowe
   • Powodowane przez przetoki i ektopowe ujście moczowodu. Jest to stosunkowo rzadka przyczyna, uwzględniona w klasyfikacji ICS dopiero niedawno.

Objawy nietrzymania moczu według klasyfikacji ICS

ICS definiuje kilka rodzajów objawów nietrzymania moczu, które mogą występować w zależności od przyczyny:

• Nietrzymanie z parcia: Wywołane nadaktywnym wypieraczem, objawiające się nagłym parciem na mocz.
• Wysiłkowe nietrzymanie moczu: Wynika z problemów ze zwieraczem i pojawia się podczas wysiłku fizycznego, np. podczas kaszlu.
• Bezwiedne gubienie moczu: Może być efektem nadaktywności wypieracza, problemów ze zwieraczem, przepełnienia pęcherza lub nietrzymania pozazwieraczowego.
• Stały wyciek moczu: Jest związany z przyczynami zwieraczowymi lub przetokami.
• Moczenie nocne: Pojawia się w wyniku różnych czynników, w tym nadaktywności wypieracza lub przepełnienia pęcherza.
• Kroplowanie po zakończeniu mikcji: Powodowane przez pozostałości moczu w pochwie lub uchyłkach cewki moczowej.

Podział objawów na subiektywne i obiektywne

Objawy nietrzymania moczu dzielą się na:

• Subiektywne: Zgłaszane przez pacjenta, np. gubienie moczu podczas kaszlu.
• Obiektywne: Stwierdzone przez lekarza, np. wyciek moczu z cewki podczas kaszlu.

Odpowiednia diagnoza objawów subiektywnych i obiektywnych pomaga lepiej określić rodzaj nietrzymania moczu oraz zaplanować leczenie.